Voor haar afstuderen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, de HKU (Audiovisual Media), filmde Director of Photography Michelle van der Plas twee prachtige documentaires, “Baas bij eigen bevalling” en “Frits”. Voor de eerst genoemde titel klopte Michelle bij SIGMA Benelux aan met de vraag “of ze gebruik mocht maken van enkele SIGMA objectieven?” Uiteraard! Het ondersteunen van talent past namelijk perfect in onze visie. Michelle kreeg een 9 (!) voor haar afstudeerproject. Alle reden voor een gesprek met deze talentvolle DOP.  

Drie verschillende vrouwen, Ruby, Kim en Sammy, maken ieder vanuit hun eigen visie keuzes rondom hun bevalling. In een tijd waarin deze keuzevrijheid steeds meer onder druk dreigt te komen te staan, laten hun verhalen zien waarom het zo belangrijk is dat vrouwen zeggenschap houden over hun eigen bevalling.

Een man met de ziekte van Parkinson verliest langzaam maar zeker zijn zelfstandigheid, maar weigert zijn huis te verlaten om naar een verzorgingstehuis te gaan. Terwijl hij zich machteloos verzet tegen zijn situatie en de controle over zijn leven steeds meer verliest, raakt het huis in verval. De situatie wordt onhoudbaar.

Allereerst, wie is Michelle, wat drijft haar en wat zijn haar ambities?

“Met mijn nieuwsgierige visie als cinematograaf, streef ik ernaar om dicht bij de personages van elke film te komen, die ik vervolgens vertaal naar bewegingen, licht, kleur en compositie. Hiermee ga ik op zoek naar diepgang in de verhalen die ik film. Door te werken met metaforen en een minimalistische cinematografische stijl help ik de kijker zich te concentreren op de boodschap van de film. Met een rauwe, natuurlijke stijl zoals in "Baas bij eigen Bevalling" en een langzame, gestileerde stijl zoals in "Frits", maak ik intieme, persoonlijke verhalen universeel. Deze twee projecten tonen een realistische en eerlijke weergave van verschillende en zeer bepalende levensfasen: nieuw leven, nieuw licht versus de aftakeling. Mijn ambities zijn om te werken als DOP aan zowel fictie als documentaire films én commercials. Over vijf jaar hoop ik een aantal films te hebben gedraaid die me inspireren én die mijn stijl helpen evolueren.”

De geboorte van een idee is één, maar hoe kom je vervolgens aan hoofdrolspelers voor een documentaire als Baas bij eigen Bevalling? Een bevalling is een intieme gebeurtenis, niet iedereen zal staan te trappelen om dat met de rest van de wereld te delen… 

“Dat viel inderdaad niet mee. Zo vielen vrouwen die er in eerste instantie voor open stonden, uiteindelijk toch af. Bijvoorbeeld omdat hun man of vriend het toch niet zag zitten. Met name daar liepen we best vaak tegen aan. Dat gaf wel stress. Hoe komen we aan een divers gezelschap van hoofdrolspelers? We wilden het van diverse kanten belichten dus zochten we ook naar een divers gezelschap. Iemand die thuis wilde bevallen, iemand die juist bewust in het ziekenhuis wilde bevallen, jong, oud… Dat is uiteindelijk gelukt en het is mooi om te zien hoe de verschillende vrouwen in onze documentaire de bevalling op totaal eigen wijze beleven. Zo krijgt Sammy haar eerste kind en weet ze niet goed welke keuzes ze moet maken in aanloop naar die bevalling. Tijdens de docu zie je hoe belangrijk het is om je daar wél bewust van te zijn. Ruby daarentegen was juist een heel stoere, standvastige powervrouw. Zij wist exact wat ze wel of juist niet wilde. Datzelfde gold voor draagmoeder Sammy. ” 

Om wat voor keuzes gaat dat? 

“Denk aan iets als de navelstreng. Wil je dat die direct na de geboorte wordt doorgeknipt en door wie? Wil je dat jouw kind direct na de geboorte wordt schoongemaakt of wil jij het eerst tegen je aan houden? Dat zijn van die vraagstukken die je voorafgaand moet beantwoorden. Aan de hand van een bevalplan kun je je op dat soort cruciale dingen voorbereiden. Maar ook; stel dat er tijdens de bevalling dit of dat gebeurt, wat wil je dan? Wanneer je dat plan van tevoren invult, kan de verloskundige daar tijdens de bevalling rekening mee houden én er naar handelen.”

“Zelf heb ik voorafgaand aan het filmen al heel goed kennis gemaakt met de vrouwen”, vervolgt Michelle. “Dat vond ik enorm belangrijk. Ik wilde weten wie ik ging filmen. Wie zijn deze vrouwen, wat beweegt hen, hoe staan ze in het leven, wat verwachten ze van mij, wat vinden ze wel en niet prettig? Ik realiseerde me heel goed dat ik een intiem en kwetsbaar moment zou gaan vastleggen. Meer dan ooit vraagt dat om een goede band tussen filmer en de personage, wederzijds vertrouwen. Dankzij dat opgebouwde vertrouwen, konden wij op het uur U ons ding doen. We werden amper nog opgemerkt.”

“In het begin vond ik het allemaal best ongemakkelijk. Je hoort en ziet dat een vrouw weeën én pijn heeft, mensen lopen voor de camera langs…. Na verloop van tijd viel dat weg en gaf ik ook expliciet aan dat de mensen in de ruimte zich van mij niets moesten aantrekken. Langzaamaan gebeurde dat ook. Wanneer zo’n bevalling het kookpunt bereikt, hebben mensen wel iets anders aan hun hoofd dan een vrouw met een camera in de hoek.”

“Ik heb me continu aangepast aan de omstandigheden zonder daarbij de vrouw uit “het oog” te verliezen. Die wilde ik steeds centraal stellen. Daarom heb ik ervoor gekozen ze heel strak te kaderen. Zo hoor je bijvoorbeeld de moeder van de vrouw die bevalt iets zeggen, maar de aandacht blijft bij de hoofdpersoon. Ook wanneer de baby ter wereld komt, blijft de focus op de moeder en komt de baby het frame in. Daar had ik vooraf goed over nagedacht, zo wilde ik het. Ook zie je heel veel handen in het frame komen. Voornamelijk van de verloskundigen. Die dragen paarse handschoentjes. Dat ziet er heel onnatuurlijk uit in het geheel. Gekunsteld welhaast. Daarom wilde ik dat ook laten zien. Wat mensen daar mee doen, is niet aan ons. Mensen die deze docu zien moeten sowieso zelf een oordeel vellen. Het is niet aan mij of regisseur Maxime Klerkx om te zeggen dat je thuis of juist in het ziekenhuis moet bevallen. Dat is voor iedereen een persoonlijke afweging. De docu geeft denk ik een goed en eerlijk beeld van hoe een bevalling er thuis én in het ziekenhuis aan toe gaat. Je krijgt te zien wat je kan of mag kiezen én wat je moet doen.”

In de periode waarin zich dit afspeelde, kon jij zelf ook niets plannen stel ik mij zo voor. Je moest steeds paraat staan voor het geval hét zou gaan gebeuren… 

“Ja, klopt.” Dan met een brede lach: “In die zin was ik zelf ook een beetje zwanger. Twee weken voor de datum en twee weken na de datum waarop de vrouwen waren uitgerekend, konden we niets plannen. Geen uitjes, geen alcohol, we stonden dag en nacht paraat met onze telefoon steeds nabij. Dat was heel intens. Nadat de laatste vrouw was bevallen, Ruby, uitgerekend op Koningsdag, hebben we na afloop wel even een biertje gedronken in de stad…”  

Meer informatie over Michelle en haar projecten, vind je op haar website.